Remko de Waal over tien jaar nieuwsfotografie: “Ik zou met niemand willen ruilen”
Disclaimer: Belangrijk! Dit interview vond plaats voor de oorlog in Oekraïne. Remko de Waal en ik spraken elkaar op 7 februari 2022. De Russische invasie was op 24 februari.
Foto Karlijn ten Cate
Nieuwsfotograaf Remko de Waal (1989) werkt al tien jaar lang bij het ANP. In die jaren heeft hij heel wat bijzondere nieuwsmomenten gefotografeerd. Van de winst van Max Verstappen tot het laatste bezoek van premier Mark Rutte aan Oekraïne.
“Je moet niet met fotografie beginnen want er is geen droog brood in te verdienen”, is wat Remko de Waal te horen kreeg aan het begin van zijn carrière als fotograaf. Aanvankelijk studeerde Remko af als waterbouwkundige. Vrij snel kwam hij erachter dat daar zijn hart niet lag. Hij wilde zijn twee interesses: nieuws en fotografie combineren.
Gelukkig onthield de ontmoedigende uitspraak Remko er niet van om door te gaan met fotografie. Hij belde Kees van de Veen, toen fotograaf bij Dagblad van het Noorden en inmiddels Zilveren Camera winnaar, of hij een dagje met hem mocht meelopen. Dat mocht. Remko was verkocht. Hij ontwikkelde zich verder als fotograaf op de Fotoacademie in Groningen. In 2012 won hij een fotowedstrijd voor jonge nieuwsfotografen van het ANP in samenwerking met de NVJ.
Inmiddels is Remko al tien jaar lang in vaste dienst bij het ANP. Zijn foto’s zijn meerdere malen genomineerd voor de Zilveren Camera. Dit jaar werd hij twee keer in de categorie ‘Natuur en Wetenschap’ genomineerd met een foto van een aangespoelde vinvis in Terneuzen. In de categorie ‘Sport’ werd hij met een serie over Max Verstappen op het wereldkampioenschap in Abu Dhabi genomineerd. Ook kun je Remko kennen als gastjury van het RTL-programma ‘Het Perfecte Plaatje’. Als fotograaf lijkt hij overal te komen. Wanneer Remko en ik elkaar videobellen, is hij net terug van zijn reis naar Oekraïne.
“Premier Rutte en minister Hoekstra gingen naar Oekraïne om te praten met president Zelensky over de spanningen aan de grens met Rusland”, vertelt Remko. “Voor dat soort besprekingen mag er vaak een nieuwsfotograaf van het ANP mee in het regeringsvliegtuig. Je bent dan onderdeel van de delegatie.”
Zit je dan naast Rutte en Hoekstra in het vliegtuig?
“Nee ze zitten apart. Maar ze lopen wel langs en maken een praatje.”
Hoe was het om in Oekraïne te zijn?
“Amerika zegt dat Rusland op ieder moment Oekraïne kan binnenvallen. Maar daar merk je op straat niks van. Het leven gaat gewoon door. Ook president Zelensky was heel erg van: ik weet niet waar jullie je zo druk overmaken."
Hoe bereid je je voor op zo’n opdracht?
“Ik volg altijd het nieuws. Ik weet precies wat er aan de hand is overal. Praktisch gezien bereid ik mij voor door te kijken wat voor apparatuur ik nodig heb. Wat voor lens neem ik mee? Tele- of groothoeklens? Ook kijk ik naar kleding. Bij een bezoek aan de president moet je een net pak aan.
Daarnaast probeer ik voor mijzelf te visualiseren wat voor beeld het gaat worden. Je wilt altijd laten zien dat Rutte en Hoekstra in Oekraïne zijn. Dat is soms lastig want ze zitten vaak in zaaltjes die ook in Amsterdam hadden kunnen zijn. Rutte ging op een geven moment naar een monument voor gesneuvelde soldaten. Daar kon ik wel een link leggen met het conflict. Je moet het doen met wat je op dat moment voor je neus krijgt.”
Bedoel je dat je tot een bepaalde hoogte kan voorbereiden?
“Bij dit vak moet je altijd anticiperen. Ik kan gebeurtenissen niet regisseren. Voor je gebeuren dingen en daar moet ik een zo goed mogelijk beeld van maken. Soms heb ik in mijn hoofd een bepaalde foto zitten die ik wil maken. Maar dan gebeurt het niet en moet ik helemaal omschakelen. Ons werk is heel veel registreren van wat er gebeurt en dat beperkt soms je mogelijkheden en creativiteit.”
Wat is een voorbeeld van een opdracht waarbij je niet creatief kon zijn?
“Bijvoorbeeld op koningsdag. Dan sta je met z’n allen langs de kant in een persvak. Op het moment dat de koning voor het persvak staat, moet er maar net iets leuks gebeuren. En iedereen maakt zo goed als hetzelfde beeld. Op dat moment moet je gewoon registreren wat er gebeurt. Het kan niet zo mooi zijn dan wanneer je vrij rond zou kunnen lopen.”
Als iemand iets niet goed vindt aan je foto, dan raakt het gelijk aan jou als persoon omdat jij het beeld hebt bedacht.
Is er concurrentie onder ANP-fotografen?
“Onder ANP-fotografen zelf niet. Dat is ook helemaal niet nodig. Het gebeurt ook niet vaak dat we samen naar een klus worden gestuurd. Je bent vaak alleen. Soms word je wel eens naar een klus gestuurd waar dan, bijvoorbeeld, ook een fotograaf aanwezig is van de Volkskrant, AD of Telegraaf. Op dat moment wil ik dan wel de beste foto maken. Maar dat is logisch want je wilt dat jouw foto in de krant komt te staan.”
Hoe probeer je op dat moment de beste te zijn?
“Eigenlijk moet je gewoon dichtbij jezelf blijven en vanuit gevoel fotograferen. Vaak gaat fotograferen dan beter dan wanneer je er te veel over nadenkt.”
Ben je wel eens ontevreden over je foto’s?
“Soms had het wel beter gekund. Maar goed ik fotografeer bijna zeven dagen in de week. En ik ben ook gewoon een mens. Het hoort erbij dat ik soms niet helemaal on point ben.
Fotografie is ook een heel subjectief vak. Sommige mensen vinden mij een goede fotograaf en andere vinden mij een slechte. Alle mensen hebben gelijk. Dat maakt fotografie onzeker. Als iemand iets niet goed vindt aan je foto, dan raakt het gelijk aan jou als persoon omdat jij het beeld hebt bedacht.
Een paar werken geleden had ik een opdracht waarvoor ik de koning moest fotograferen die de zeesluis bij IJmuiden ging openen. Van tevoren had ik bedacht dat ik hem zou fotograferen terwijl hij over de zeesluis loopt. Maar dat deed hij niet. In plaats daarvan zat hij binnen achter een computerscherm. Ik kon toen helemaal geen link leggen met de zeesluis want het was binnen. Het was net niks.
Daarna zat ik in de auto en toen dacht ik wel: dit had ik niet beter kunnen doen. Vroeger had ik daar uren over gepiekerd. Je bent in dit soort situaties afhankelijk van wat er gegeven wordt. Als het er niet in zit, zit het er niet in.”
Bedoel je dat je innerlijke criticus minder aanwezig is?
“Die is betrouwbaarder geworden. Als het niet goed is dan zeg ik het ook tegen mijzelf. Maar als het niet beter had gekund dan is het ook goed. Bij documentairefotografie is het anders hè. Daarvoor kun je vaak altijd nog een keer teruggaan wanneer je ontevreden bent. Bij dit type fotografie kan dat niet.”
"Vroeger kon je bij een demonstratie meer een toeschouwer zijn. Tegenwoordig is dat moeilijker en word je er sneller in betrokken"
Merk je een toenemend wantrouwen jegens fotojournalisten?
“Je merkt dat het ieder jaar minder leuk wordt. Voor mijn gevoel komt dat sinds Trump het fake news narratief is gaan verspreiden. Later kwam de coronacrisis waar mensen ontevreden over zijn. Dat is heel begrijpelijk, maar de pers wordt als zondebok gebruikt.
Vroeger kon je bij een demonstratie meer een toeschouwer zijn. Tegenwoordig is dat moeilijker en word je er sneller in betrokken. Hé dit is een journalist! Ben je wel zuiver? Voor wie werk je dan? Selecteer je wel de juiste foto’s? Wordt er gezegd. Je merkt dat de media achterdochtiger benaderd wordt.
Ik heb het nog niet heel erg meegemaakt. Er zijn twee soorten personen. Remko privé en Remko als fotograaf. Ik probeer altijd rustig te blijven en met mensen te praten. Ook als ik mijn privéleven een andere mening heb dan de mensen die ik fotografeer. Ten slotte ben ik daar om goede foto’s te maken en een zo objectief mogelijk verslag te doen van wat er gebeurt.
Tot een bepaalde hoogte heeft het ook te maken met je houding als journalist. Ik probeer altijd zo vroeg mogelijk aanwezig te zijn bij een demonstratie. Ik loop daar rond en ik zeg mensen gedag. Dan zien andere mensen mij ook met andere praten en dan denken ze toch sneller: het zal wel goed zitten.”
Wat wil je nog bereiken?
“Tien jaar geleden had ik mij voorgenomen om de Zilveren Camera te winnen. Ik ben al vaak genomineerd maar ik heb nog niet écht gewonnen. Verder wil ik iets meer de diepgang opzoeken. Mijn soort fotografie is heel vluchtig. Een eigen project ernaast zou ik heel leuk vinden. Bijvoorbeeld iemand voor een langere tijd volgen op een seriematige manier.”
Vind je je werk weleens saai?
“Nee met dit werk is dat totaal niet zo. Ik zou met niemand anders willen ruilen van werk. Ik zit in zo’n goede positie als vaste fotograaf. Ik ben erg blij.”
Kun je je voorstellen dat je ooit iets anders dan fotografie wilt doen?
“Op den duur wel. Het werk is erg vluchtig en stressvol. In principe ook onregelmatig. Een fotograaf heeft niet echt een logisch carrièrepad. Ik weet niet wat ik wil gaan doen maar het zal wel iets met fotografie te maken hebben. Ik wil dit in ieder geval niet tot mijn 70ste blijven doen. Dat is ook niet goed want er komt een nieuwe generatie aan. Op den duur moet je plaats maken voor anderen en dat is helemaal prima.”
Kun je leven van de fotografie?
“Al tien jaar en dat is een luxe. Ik heb niets gemerkt van dat er geen droog brood te verdienen is met fotografie. Van andere collega fotografen hoor je wel eens dat ze het moeilijk hebben. Dat ze nog een foto moeten verkopen om hun benzinekosten terug te verdienen. Ik heb veel respect voor deze collega’s en prijs mijzelf gelukkig dat ik daar geen omkijken naar heb.”
Wat is je laatste tip voor beginnende fotografen?
“Ik heb zelf gemerkt dat een concreet doel hebben belangrijk is. Hoe ziet je stip op de horizon eruit? Mijn doel was nieuwsfotograaf worden en daarvan te leven. Precies dat is uitgekomen. Ik geloof heel erg wanneer je jezelf een duidelijk doel stelt, dat vervolgens visualiseert en mensen om je heen enthousiasmeert, dat alles lukt.”
Nieuwsgierig geworden naar het werk van Remko de Waal? Bezoek dan zijn website
Dit is het zesde interview van de interviewreeks Achter de camera. In Achter de camera praat ik, Karlijn ten Cate, met fotografen over hun vak. In deze interviewreeks ga ik alle vragen die ik als beginnend fotograaf heb, voorleggen aan ervaren fotografen. Hoe gaan ze te werk bij het maken van een foto? Wat inspireert hen? Hoe verdienen ze geld met de fotografie? Kortom: wat gebeurt er achter de camera?
Wil je op de hoogte blijven van de interviews en mijn andere verhalen? Volg mij dan op Instagram.
